Szkoła pełni bardzo ważną rolę w życiu dziecka. Nie tylko uczy praktycznych umiejętności z różnych dziedzin, ale także wspiera rodziców w procesie wychowania. Maluch w tym okresie swojego życia bardzo łatwo przyswaja nowe umiejętności. To właśnie w środowisku szkolnym przybiera nowe role społeczne, rozwija się intelektualnie ale także odkrywa nieznane dotąd zainteresowania. To czas zawierania pierwszych przyjaźni. Jednakże pierwszy dzień w roli ucznia jest dla dziecka niezwykle stresującym wydarzeniem. Wkracza w nowe środowisko, przydzielone są mu nowe obowiązki, takie jak odrabianie prac domowych, dyżury w klasie. Najistotniejszą zmianą w życiu małego ucznia jest wielogodzinna rozłąka z rodzicami.
Proces adaptacji dziecka w klasie przebiega o wiele sprawniej, gdy dobrze czuje się w klasie wśród kolegów i koleżanek. Jeżeli jest akceptowane, przyjęte do grupy, może swobodnie wypowiadać swoje zdanie wtedy chętnie uczęszcza na zajęcia. Szkoła kojarzy mu się z zabawą, uśmiechem, współpraca z rówieśnikami. Chętnie rozwija swoje pasje, bierze udział w dodatkowych zajęciach, nie poddaje się przy pierwszych trudnościach. Traktuje je jako wyzwania, którym trzeba stawić czoło. Niestety rzeczywistość szkolna nie zawsze wygląda tak samo. Na drodze do sukcesu pojawiają się trudne do pokonania przeszkody. Spowodowane są czynnikami wewnętrznymi (brak dostatecznej motywacji do nauki, deficyty w rozwoju) oraz zewnętrznymi( zbyt duża ilość dzieci w klasie, brak stymulacji ze strony rodziców, brak zajęć korekcyjno– kompensacyjnych). Czynnikiem, który wpływa destrukcyjnie na mobilizację i wyniki w nauce jest agresja wśród dzieci i młodzieży. Wyróżniamy następujące jej formy:
– fizyczna : bicie, kopanie, popychanie, plucie, wyłudzanie pieniędzy, więzienie w pomieszczeniach, niszczenie rzeczy osobistych, wykorzystywanie- noszenie plecaków, odrabianie prac domowych)
– słowna: przezywanie, wyśmiewanie, obrażanie, plotkowanie, obgadywanie, manipulowanie związkami przyjaźni, grożenie, szantażowanie, wysyłanie obraźliwych wiadomości SMS
– bez słów i kontaktu fizycznego: wrogie gesty, miny, izolowanie.
Z europejskich badań zaprezentowanych na konferencji poświęconej przemocy w szkole i Internecie wynika, że ponad 17 % dzieci i młodzieży w wieku 9- 16 lat doświadcza agresji rówieśniczej. W tej grupie prawie 30 % to także ofiary cyberagresji rówieśniczej, czyli agresji w sieci. 60 % dzieci, które sa ofiara przemocy, przychodzi z problemem do rodziców zwykle wtedy, gdy urasta on do takiego problemu, że sobie z nim nie radzą.
Na szkolnym korytarzu niemal podczas każdej przerwy międzylekcyjnej, można usłyszeć przykre epitety pod adresem innych uczniów ze strony ,, silniejszych”. Młodzież często posuwa się do okrucieństw, które nam dorosłym trudno sobie wyobrazić. Wycieranie ubraniami szkolnego korytarza, wkładanie głowy do ubikacji czy zrzucanie na głowę torebki z wodą to tylko niektóre przejawy agresji, do których ucieka się młodzież.
Przemocą jest także izolacja. Ignorowanie podczas wyboru drużyny do gry w piłkę na lekcjach wf czy odtrącenie przy wykonywaniu prac w grupie.
Bardzo często umniejsza się wagę przemocy psychicznej. Rany pozostawione przez taka formę okrucieństwa pozostawiają blizny w psychice dziecka przez długie lata. Agresywne zachowania to nie tylko element wpisany w okres buntu ale przejaw demoralizacji. Jest bowiem znacząca różnica między jednorazową kłótnią, a regularnym prześladowaniem. Bardziej skłonne do tej formy przemocy są dziewczynki. Rzadko zdarza się, by damska część klasy uciekała się do bójek, aczkolwiek nie jest to regułą. Najczęstszymi sprawcami przemocy są dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, a także przejawiające ogromną chęć dominacji. Stosowanie siły w jakimś stopniu zaspakają w nich ta potrzebę. Natomiast ofiarą przemocy ze strony rówieśników jest najczęstszej osoba o niskim poczuciu własnej wartości, zmagające się z różnego rodzaju dramatami rodzinnymi, przekonana o swojej odrębności. Jest wycofana i przygnębiona. Unika kontaktu z kolegami i koleżankami. Każdy dzień w szkole jest dla ofiary traumatycznym przeżyciem. Nie jest w stanie przewidzieć ,z której strony dziś spotka ją coś złego. W efekcie styka się z przemocą nie tylko ze strony oprawców, ale także ze strony osób biernie przyglądających się temu nieszczęściu. Agresja pod adresem osób stosujących pod jej adresem przemoc z każdym dniem coraz bardziej się potęguje, rośnie także przerażający żal do tych, którzy mogli pomóc lecz nigdy tego nie zrobili.
Dzieci, których nie dotyka przemoc powinny być uświadamiane, że krzywdzenie innych jest czymś złym i nigdy nie powinno mieć to miejsca. Zachęcać do reagowania w sytuacjach, w których dochodzi do przemocy. Prezentować dziecku gotowy schemat zachowań; zabrać ofiarę z miejsca prześladowania, powiadomić niezwłocznie osobę dorosłą, upomnieć prześladowców. Dzieci zazwyczaj boją się ,,donoszenia” na swoich rówieśników, lecz w kwestii osób dorosłych leży uświadomienie uczniów jak przykre konsekwencje ma bierność wobec takich wydarzeń.
W sytuacji, gdy krzywdzone dziecko nie radzi sobie emocjonalnie z dotykającą go przemocą decyduje się na inne rozwiązania. Sięga po alkohol, narkotyki a w skrajnych przypadkach targa się na własne życie. Dlatego tak istotne jest reagowanie na przemoc, skuteczna profilaktyka, a także edukacja młodzieży. Młode pokolenie musi wiedzieć, że istnieje wiele innych metod rozwiązywania konfliktów niż krzywdzenie innych osób.
Bibliografia:
www. zwierciadlo.pl
Giligan. J (2001) Wstyd i przemoc. Poznań : Wydawnicwo Media Rodzina
AUTOR: Dorota Manelska